erotiCulture ερωτικός πολιτισμός
Συζήτηση των μελών του polyamorygr με τον Δημήτρη Καλαντζή.
Η πολυσυντροφικότητα στην Ελλάδα συνοδεύεται από παρανοήσεις και μύθους. Συχνά ταυτίζεται με την πολυγαμία ή το ευκαιριακό σεξ, αλλά δεν είναι στην πραγματικότητα τίποτα από τα δυο. Η πολυσυντροφικότητα προϋποθέτει τη συναισθηματική συγκρότηση και την προσωπική συνείδηση ότι η αγάπη μπορεί να μοιραστεί ανάμεσα σε περισσότερα από δύο άτομα.
Οι πολυσυντροφικές σχέσεις μπορεί να έχουν πολύ ή λιγότερο σεξ, ακριβώς όπως και οι μονογαμικές, αλλά σίγουρα δεν μπορούν να έχουν κτητικότητα, επιβολή και περιορισμούς, πέραν από αυτούς που θα θέσουν τα ίδια άτομα που τις συγκροτούν.
Στην Ελλάδα δραστηριοποιείται εδώ και περίπου μία δεκαετία η ομάδα polyamory.gr για την ενημέρωση και τη στήριξη του πολυσυντροφικού κινήματος (και όχι μόνο), μία ομάδα με ιδιαίτερα ζεστά άτομα που δέχτηκαν να κάνουμε μία ελεύθερη συζήτηση σε μια δροσερή ταράτσα στα Πατήσια γιατί άλλο; Για να σπάσουμε μύθους και να γνωρίσουμε περισσότερα για την πολυσυντροφικότητα, ένα είδος σχέσεων που ίσως να μην είχαμε καν σκεφτεί τα μεγαλύτερα άτομα, αλλά κεντρίζει το ενδιαφέρον των νεότερων γενιών. Ο λόγος στην ομάδα.
Θα ήθελες να είμαστε δύο ελεύθερα άτομα;
Γιώργος: «Από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου να προβληματίζεται πάνω στα ερωτικά, από 13 ετών, χωρίς να γνωρίζω τι είναι η πολυντροφικότητα/polyamory, μού φαινόταν τελείως παράλογη η λογική ότι πρέπει να χωρίσεις με μία κοπέλα, εάν κάνεις κάτι με κάποια άλλη. Μου φαινόταν σαν να μου έλεγε κάποιο άτομο: εάν θέλεις να είμαστε φίλοι, σου απαγορεύω να έχεις οποιονδήποτε άλλο φίλο». Αφού δεν υπάρχει στο φιλικό επίπεδο, γιατί να υπάρχει στο ερωτικό; Όταν έκανα την πρώτη μου σχέση, το επικοινώνησα: «θα ήθελες να είμαστε ελεύθεροι;». Μου απάντησε: «Όχι, εάν θέλεις κάτι τέτοιο, δεν ενδιαφέρομαι». Οπότε της είπα: «Οk, πάμε σε μονογαμική σχέση, αλλά να ξέρεις ότι, εάν νιώσω κάτι για άλλη, θα στο πω, κι αν θέλεις να χωρίσουμε, χωρίζουμε». Έτσι πήγαιναν οι πρώτες μου σχέσεις. Συνήθως κράταγαν 6 μήνες, έναν χρόνο γιατί ήμουν πάντα ειλικρινής. Υπήρχαν και κάποιες φορές που μία κοπέλα το έβρισκε αρχικά πολύ ωραία ιδέα, αλλά όταν πηγαίναμε να το εφαρμόσουμε, δεν μπορούσε να το διαχειριστεί, λόγω ζήλιας, λόγω, λόγω… Οπότε κατέληξα ότι δεν θα έμπαινα σε σχέση, εάν το άλλο άτομο δεν ήταν από την αρχή ενθουσιώδες με την ιδέα».
Πως ξεκίνησε η ιδέα της πολυσυντροφικότητας στην Ελλάδα
«Κάποια στιγμή πήγα στην Αγγλία, συνεχίζει ο Γιώργος, και τυχαία έπεσα πάνω στον όρο polyamorous. Δεν τον είχα ξανακούσει και ενθουσιάστηκα: να, υπάρχει αυτό που είμαι και λέγεται έτσι! To 2013 έφτιαξα το blog polyamory gr όπου έβαζα κυρίως μεταφράσεις στα Ελληνικά για το τι είναι η πολυσυντροφικότητα. Μέσα από το Blog γνώρισα τη διαχειρίστρια του γκρουπ «Ανοιχτές Σχέσεις» και σιγά σιγά γνωριστήκαμε διαδικτυακά με πολλά άτομα που αισθάνονται το ίδιο. Γιατί και στην Ελλάδα υπάρχουν πολλές οικογένειες που είναι πολυσυντροφικές, αλλά φοβούνται τις συνέπειες που θα έχουν π.χ. τα παιδιά στο σχολείο. Στο Βερολίνο υπάρχουν πολλές οικογένειες που μεγαλώνουν παιδιά σε πολυσυντροφικό πλαίσιο, ενώ στην Πορτογαλία, στην οικο-κοινότητα Ταμέρα, τα παιδιά μεγαλώνουν στην πραγματικότητα από όλη την κοινότητα. Δεν υπάρχει η λογική της μονογαμίας».
Δηλώνω εξαρχής πολυσυντροφικός και δεν ψάχνω πειραματισμούς
«Όσο εμπλεκόμουν σε αυτό», συνεχίζει ο Γιώργος, «γινόμουν και πιο ανοιχτός στο να λέω εξαρχής ότι είμαι πολυσυντροφικός και δεν θα ήθελα σχέση εάν το άλλο άτομο δεν ήταν ήδη πολυσυντροφικό ή δεν γνώριζε τις πολυσυντροφικές σχέσεις. Εάν μου πει πλέον μία κοπέλα: «πάμε να πειραματιστούμε», τής λέω να δοκιμάσει με κάποιο άλλο άτομο. Εγώ δεν θέλω πια πειράματα. Γνωρίζω τι είμαι και τι θέλω. Για μια μεγάλη περίοδο, δεν έκανα καθόλου σχέσεις παρά μόνο σεξ. Προτιμούσα να είμαι μόνος μου, παρά να κάνω σχέση με ένα άτομο που στην πραγματικότητα ήθελε μια μονογαμική σχέση».
Δεν είναι κυρίαρχο το σεξ σε μια πολυσυντροφική σχέση
«Υπάρχει πάντα η παρανόηση ότι με την πολυσυντροφικότητα κάνεις πολύ σεξ. Μπορεί κάποια πολυστυντροφικά άτομα να κάνουν πολύ σεξ και κάποια άλλα όχι. Δεν είναι κυρίαρχο το σεξ. Μιλάμε για σχέσεις, για τις οποίες πρέπει να δουλέψεις εσωτερικά. Για το αίσθημα της ζήλειας: ναι, μπορεί κι ένα πολυσυντροφικό άτομο να ζηλεύει αλλά δεν το χρεώνει στο άλλο άτομο. «Δεν ζηλεύω επειδή είσαι κακός, αλλά γιατί μπορεί η άλλη σχέση σου να μου ξύπνησε κάποια ανασφάλεια, κάποιο τραύμα, οπότε έλα να το συζητήσουμε και να το δουλέψουμε μαζί. Δεν είναι αιτία να σε κατηγορήσω επειδή ένιωσα ζήλεια. Είναι αιτία να δουλέψουμε πάνω σε αυτό». Και μπορείς να το συζητήσεις μέσα στην κοινότητα γιατί η κοινότητα παίζει και αυτόν τον ρόλο. Δεν είναι ένα dating pool – μπορεί να είναι κι αυτό – αλλά στην πραγματικότητα είναι ένα δίκτυο υποστήριξης».
Μονογαμικό ζευγάρι ακόμα κι όταν μισεί το ένα άτομο το άλλο
«Η κουλτούρα της μονοκανονικότητας σου λέει: η πιο σημαντική σχέση είναι εκείνη του μονογαμικού ζευγαριού που έχει σκοπό την αναπαραγωγή μέσω της οικογένειας. Έτσι υποβαθμίζει τις φιλικές σχέσεις, τις επαγγελματικές σχέσεις, όλες τις άλλες σχέσεις και το άτομο καταλήγει να νιώθει εγγύτητα μόνο με τον βασικό ερωτικό του σύντροφο. Με το πέρασμα των χρόνων, φοβάται να χωρίσει γιατί έχει χτίσει όλη τη ζωή του με βάση αυτό και μπορεί να μένει σε μια σχέση που είναι ερωτικά νεκρή – μπορεί ακόμα και να έχει εξελιχθεί σε σχέση μίσους – αλλά δεν χωρίζει γιατί το ένα άτομο είναι εξαρτημένο από το άλλο. Μπορεί ένα τέτοιο ζευγάρι να χωρίσει τελικά και να δει τις ζωές του να καταρρέουν γιατί δεν έχουν φίλους, δεν έχουν αφιερώσει χρόνο στο να έχουν ένα κοινωνικό δίκτυο. Πολλές φορές, ακόμα, όταν χωρίσει ένα ζευγάρι, βάζει το δίλλημα και στον περίγυρο: είσαι με εμένα ή με την/τον πρώην μου; Και συνήθως τα άλλα άτομα απομακρύνονται και από τους δύο γιατί έχουν αλλάξει οι συνθήκες μέσα από τις οποίες είχαν αναπτυχθεί οι σχέσεις με το πρώην ζευγάρι».
Ερωτεύτηκα δύο άτομα και είχα αισθήματα και για τα δύο
Καλυψώ: «Στην εφηβεία ερωτεύτηκα ένα αγόρι και μετά από πέντε μήνες ερωτεύτηκα και ένα άλλο αγόρι. Δεν μπορούσα να διαλέξω ένα από τα δύο και δυσκολευόμουν και να πω στον έναν για τον άλλον. Μπροστά στο αδιέξοδο, αποφάσισα να τους μιλήσω. Μού ζήτησαν να διαλέξω. Και με τα δύο αγόρια όμως, είχα πολύ δυνατή σύνδεση. Ήταν οι πρώτες μου σεξουαλικές εμπειρίες, αλλά είχαμε και μια πολύ δυνατή αισθηματική σύνδεση. Ταιριάζαμε πάρα πολύ. Η κατάσταση δημιούργησε κάποιες συγκρούσεις στο σχολείο, μία άλλη κοπέλα παρενέβει στο ένα αγόρι και το απομάκρυνε από εμένα, κι εγώ έμεινα με το άλλο, μέχρι που έφυγα στο εξωτερικό για σπουδές. Κάπως έτσι ξεκίνησε η πορεία μου σε αυτό που αργότερα έμαθα ότι λέγεται πολυσυντροφικότητα. Ερωτεύτηκα δύο άτομα και είδα ότι μπορούσα να τρέφω αισθήματα για δύο ανθρώπους συγχρόνως. Γιατί να είναι λάθος;»
Οι δυσκολίες που βρίσκονται στον δρόμο
«Είχα πραγματικά αισθήματα και για τους δύο», συνεχίζει η Καλυψώ. «Θα ήταν λάθος να έπρεπε να χωρίσω τον έναν για να μείνω με τον άλλον. Στη διαδρομή μου βρήκα δυσκολίες, καθώς στην αρχή οι άντρες το έβρισκαν ενδιαφέρον, αλλά καθώς προχωρούσε η σχέση, δεν μπορούσαν να το δεχτούν. Κάποιες σχέσεις κατέληξαν και σε κακοποιητική συμπεριφορά, που με έκανε να αποφασίσω να απέχω ολοκληρωτικά από ερωτικές σχέσεις για ένα μεγάλο διάστημα. Τώρα, στην ομάδα του polyamory βρίσκω ένα περιβάλλον απόλυτα υποστηρικτικό για να είμαι «εγώ» και αυτά που πιστεύω και αισθάνομαι».
Χρειάζεται ένα χωριό για να μεγαλώσει ένα παιδί
Μαργαρίτα: «Αν κοιτάξεις στην ιστορία των ανθρώπινων κοινωνιών, επί δεκάδες χιλιάδες χρόνια ζούσαμε ως φυλές. Τα παιδιά μεγάλωναν από την κοινότητα και όχι από έναν μπαμπά και μία μαμά. Ήταν υπόθεση όλης της κοινότητας. Τώρα έχουμε κλειστεί στην ατομικότητά μας. Όταν πρωτοήρθα στην Αθήνα τη δεκαετία του ‘80, έλεγα τη γειτόνισσα «θεία Μαρία» και της άρεσε. Τώρα δεν ξέρουμε ποιοι μένουν δίπλα μας. Δεν παίζουν πια όλα μαζί τα παιδιά της γειτονιάς…»
Το «καλούπι» των ζευγαριών
Στέφανος: «Σήμερα προβάλλεται η κουλτούρα της αποδοχής. Για παράδειγμα με τα ομόφυλα ζευγάρια. Προσέξτε: ζευγάρια! Πρέπει να μπει το gay άτομο στο σχήμα της πυρηνικής οικογένειας για να γίνει αποδεκτό, ή έστω να του αναγνωριστούν κάποια δικαιώματα. Πάμε δηλαδή στο σχήμα: γίνε όπως τα άλλα άτομα και μετά σε αποδέχομαι».
Κτητικές και κακοποιητικές σχέσεις
Νεφέλη: «Από τη στιγμή που θυμάμαι τον εαυτό μου, ένιωθα ότι δεν έχω το δικαίωμα να πω σε κάποιο άτομο «μην κάνεις αυτό», δεν έχω το δικαίωμα να επιβάλλω σε κάποιο άτομο να κάνει ή να μην κάνει κάτι. Το αίσθημα αυτό επιτάθηκε όταν στην ενήλικη ζωή μου βίωσα μία κτητική και κακοποιητική σχέση. Ο σύντροφός μου δεν ήθελε να πηγαίνω πουθενά μόνη μου, υποψιαζόταν ότι τον απατάω, ότι κάθε φίλος μου είναι και εραστής… Με έβαζε συνέχεια σε διλήμματα: εάν κάνεις αυτό, θα χωρίσουμε, εάν κάνεις το άλλο, θα χωρίσουμε. Κάποια στιγμή ένιωσα ότι πνίγομαι και, αντιδραστικά, τον απάτησα».
Η χαρά του να είναι ο/η σύντροφος σου καλά και χωρίς εσένα
«Η σχέση τελείωσε και μετά γνώρισα ένα άλλο άτομο, μεγαλύτερο σε ηλικία, που είχε ένα εξαιρετικά ανοιχτό μυαλό. Εκεί που καθόμασταν χαλαρά κάποια μέρα με ρωτάει «παίζει κανά γκομενάκι;». Εγώ πήρα αμέσως αμυντική στάση και ήμουν έτοιμη να του πω ότι δεν έχω λόγο να «παίζει κάποιο γκομενάκι, αφού ήμασταν μαζί» αλλά εκείνος με πρόλαβε: «δεν σου κάνω έλεγχο, έκανα μια πολύ απλή ερώτηση και θα ήθελα να νιώσεις άνετα να μου πεις εάν παίξει κανένα γκομενάκι». Δεν είχα ακούσει ποτέ μέχρι τότε κάτι τέτοιο. Μου φάνηκε ασύλληπτο να έχω έναν άνθρωπο που περνάω πολύ καλά μαζί του και ταυτόχρονα να μην με απειλεί ότι, εάν κάνω οτιδήποτε, θα χωρίσουμε. Κάποια στιγμή, για να τον δοκιμάσω, τού είπα ότι πήγα με κάποιον και η αντίδρασή του ήταν: «μπράβο, καλά έκανες». «Μα δεν σε ενοχλεί να έχω κι άλλες σχέσεις;», τον ρώτησα. «Γιατί να με ενοχλεί;», μου απάντησε, «δεν έχουμε υπογράψει κάποιο συμβόλαιο ότι μου ανήκεις. Χαίρομαι να περνάς καλά. Όταν αγαπάς έναν άνθρωπο, χαίρεσαι να τον βλέπεις χαρούμενο. Όλες τις στιγμές. Ακόμα και όταν δεν είσαι μαζί του».
Μπορούσα να αγαπήσω παραπάνω από ένα άτομο
«Μέχρι τότε δεν μου είχε μπει η ιδέα να έχω παράλληλες σχέσεις», συνεχίζει η Νεφέλη. «Σιγά σιγά συνειδητοποίησα ότι μπορώ να είμαι ένας ελεύθερος άνθρωπος που έχει ειλικρινά συναισθήματα και τίποτα δεν είναι κακό. Το να αγαπάς έναν άνθρωπο και να έχεις ειλικρινή συναισθήματα γι αυτόν, δεν σημαίνει ότι δεν μπορείς να αγαπάς κι έναν άλλον άνθρωπο, για τον οποίο επίσης να έχεις ειλικρινή συναισθήματα. Μου έλεγε το περιβάλλον μου: δεν γίνεται να αγαπάς παραπάνω από ένα άτομο. Και όμως, εγώ το ένιωθα. Το βίωνα. Μπορούσα να αγαπήσω ειλικρινά παραπάνω από ένα άτομο».
Είναι πιο εύκολο να χωρίσεις πολλούς ανθρώπους από το να αγαπήσεις πολλούς ανθρώπους
«Κάποια στιγμή διάβασα για την πολυσυντροφικότητα και είπα: εδώ είμαι εγώ. Βρήκα το πλαίσιο που λειτουργώ γιατί μέχρι τότε μου έλεγαν οι φίλοι μου ότι απλώς κάνω χαβαλέ εδώ και εκεί ή ότι δεν μπορώ να κάνω μια ουσιαστική σχέση. Τίποτα από τα δύο δεν ήταν. Ήταν ότι ήθελα να έχω σχέσεις που δεν καταπιέζονται από «πρέπει» και περιορισμούς επιθυμιών. Ήθελα να έχω ουσιαστικές και ειλικρινείς σχέσεις που δεν θα ορίζονταν από το σεξ. Μπορώ να αγαπήσω παραπάνω από ένα άτομο. Δεν είναι ντροπή να αγαπάς. Η αγάπη είναι αίσθημα παντοδυναμίας. Δεν μπορείς να βάλεις όρια στην αγάπη. Η αγάπη πρέπει να μοιράζεται. Είναι πιο εύκολο να χωρίσεις πολλούς συντρόφους από το να αγαπήσεις πολλούς συντρόφους. Η αγάπη είναι κύκλος που μεγαλώνει και ενισχύεται. Η αγάπη δεν είναι τείχος».
Ποια είναι η διαφορά ενός πολυγαμικού ατόμου και ενός πολυσυντροφικού
Καλυψώ: «Όταν μιλάμε για πολυσυντροφικότητα, μιλάμε για σχέσεις καρδιάς. Ενδιαφέρεσαι για το άλλο άτομο. Βλέπεις ένα άτομο, όχι σαν κάτι ευκαιριακό, μόνο για σήμερα, αλλά ως ένα άτομο που θα έχεις προσωπική σύνδεση, είτε θα είναι για μία ημέρα, είτε για έναν χρόνο.
Πόσα άτομα είναι πολυσυντροφικά
Γιώργος: «Στην Αμερική, το 25% των ατόμων είναι, αν όχι πολυσυντροφικά, σε ανοιχτές σχέσεις. Εδώ, πολλά παιδιά πειραματίζονται με την πολυσυντροφικότητα. Οι πρόσκοποι μας είχαν καλέσει να μιλήσουμε για την πολυσυντροφικότητα και τους βρήκαμε μάλιστα πολύ ενημερωμένους για το ισχύει νομοθετικά. Μας ρωτούσαν τι δικαιώματα θέλουμε να διεκδικήσουμε κ.α. Στις ηλικίες κάτω των 30, έχουν αλλάξει πολύ οι αντιλήψεις για τις σχέσεις. Αυξάνεται ο κόσμος που δείχνει ενδιαφέρον για την πολυσυντροφικότητα και ταυτόχρονα αυξάνεται και ο κόσμος που εναντιώνεται με τα γνωστά περί «διάλυσης της οικογένειας»…
Ποια στοιχεία πρέπει να έχει μία πολυσυντροφική σχέση για να πετύχει
Γιώργος: «Δεν είναι διαφορετικά από τις σχέσεις μεταξύ δύο ατόμων. Πρέπει να υπάρχει καλή επικοινωνία, ειλικρίνεια και το κάθε άτομο να έχει δουλέψει μέσα του τα θέλω και τις ανάγκες του. Τα προβλήματα που μπορεί να προκύψουν, πρέπει να συζητιούνται ανοιχτά και με διάθεση επίλυσης και όχι επίκρισης. Είμαστε στην ίδια πλευρά και πάμε να λύσουμε ένα πρόβλημα, όχι να κατηγορούμε την κάθε πλευρά».
Εμπειρία ζωής χωρίς πρωτεύοντα και δευτερεύοντα άτομα
Καλυψώ: «Πρώτη πολυσυντροφική σχέση είναι αυτή που συμβαίνει μέσα μας. Που είναι με όλα τα κύτταρά μας, με όλα τα συναισθήματά μας, με όλες τις αισθήσεις μας, με όλες τις σκέψεις μας, με οτιδήποτε γίνεται μέσα μας. Οποιαδήποτε κατάσταση και οτιδήποτε μας συντελεί, είναι συνδεδεμένο με μία σχέση ζωής με οτιδήποτε άλλο. Και αν εμείς, αντί να συμπεριφερόμαστε μέσα στο μυαλό μας σαν να είναι το ένα πρωτεύον ή το άλλο χείριστο, το αναγνωρίζουμε απλώς ως εμπειρία ζωής, τότε θα κατανοήσουμε τι πραγματικά σημαίνει πολυσυντροφικότητα. Διότι το έχουμε. Είμαστε εμείς αυτό».
Sex Positive Festival 28-30 Ιουνίου
Γιώργος: «Sex positivity είναι η αποδοχή κάθε είδους σεξουαλικότητας και έκφρασης που γίνεται με αποδοχή των μερών που λαμβάνουν μέρος. Με άλλα λόγια, οτιδήποτε γίνεται μεταξύ συναινούντων ενηλίκων. Το Sex Positive Festival 28-30 Ιουνίου θα έχει εργαστήρια για τη συναίνεση, τάντρα, kink, bdsm, αισθητηριακό παιχνίδι, ιστορία της μονογαμίας, μαθήματα αυτοάμυνας, πιο ασφαλές σεξ, σεμινάριο δημιουργικής γραφής με θέμα έρωτας και σεξουαλικότητα. Το φεστιβάλ θα είναι με ελεύθερη είσοδο, ώστε να μπορούν να το παρακολουθήσουν και άτομα με περιορισμένες οικονομικές δυνατότητες, και θα υπάρχει ένα κουτί για ελεύθερη συνεισφορά.
